Nowe kompetencje prezesa UOKiK

W celu przeciwdziałaniu transportowaniu, magazynowaniu oraz wprowadzaniu do obrotu paliw stałych niespełniających wymagań jakościowych ustawodawca rozszerzył zakres przedmiotowy Systemu Monitorowania i Kontrolowania Jakości Paliw o węgiel kamienny i jego pochodne.

Systemem zarządza Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, działający przy pomocy Inspekcji Handlowej. Do głównych zadań Prezesa należy:

• prowadzenie wykazów przedsiębiorców obracających paliwami stałymi, na podstawie danych z kontroli przeprowadzanych m.in. przez Inspekcję Handlową, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Regulacji Energetyki. Wykazy te nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu przepisów o dostępie do informacji publicznej.

• Określanie minimalnej liczby przedsiębiorców obracających paliwami stałymi, u których dokonywana będzie kontrola. Prezes może zarządzić również kontrolę dodatkowych przedsiębiorców w przypadku uzyskania informacji o niewłaściwej jakości.

• Sporządzanie planu kontroli. Dokumenty te podlegają ochronie na zasadach i  w  trybie określonym w przepisach o ochronie informacji niejawnych.

• Gromadzenie i przetwarzanie, na potrzeby Systemu, danych statystycznych dotyczących jakości paliw.

Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej jest z kolei odpowiedzialny za sporządzanie i  przekazywanie do Prezesa UOKiK rocznego raportu zawierającego analizę wyników  kontroli jakości węgla kamiennego i jego pochodnych.

Kontrola jakości węgla kamiennego

Zgodnie z ustawą kontrolę u wyznaczonych przez UOKiK przedsiębiorców, prowadzą inspektorzy Inspekcji Handlowej po okazaniu legitymacji służbowej oraz po doręczeniu upoważnienia zawierającego:
• podstawę prawną do wykonywania kontroli;
• oznaczenie organu kontroli;
• datę i miejsce wystawienia;
• oznaczenie kontrolującego;
• firmę kontrolowanego;
• określenie zakresu kontroli;
• datę rozpoczęcia i przewidywany termin jej zakończenia;
• podpis osoby udzielającej upoważnienia
• pouczenie o prawach i obowiązkach.

Podczas kontroli inspektorzy ustalają pochodzenie paliwa, pobierają i zabezpieczają próbki oraz niezwłocznie przekazują je do badania w akredytowanym przez PCA laboratorium. Sposób pobierania prób oraz metody badania jakości paliw stałych zostaną wkrótce uregulowane w rozporządzeniach Ministra Gospodarki.

Po zakończeniu czynności kontrolnych, inspektor sporządza protokół pobrania próbek, który zawiera m.in.:
• pieczęć urzędową;
• oznaczenie przedsiębiorcy;
• numery identyfikacyjne;
• datę pobrania;
• określenie miejsca pobrania;
• opis sposobu próbobrania;
• informacje o ilości paliwa z którego pobrano próbki;
• informacje od przedsiębiorcy, dotyczące pochodzenia i jakości badanego paliwa;
• określenie rodzaju oferowanego oraz ilość pobranego paliwa;
• oznaczenie inspektora pobierającego próbki;
• podpisy kontrolowanego albo przedstawicieli.

W przypadku stwierdzenia niewłaściwej jakości paliwa Prezes UOKiK niezwłocznie wyznacza przedsiębiorcę, który dostarczył węgiel złej jakości w celu przeprowadzenia kontroli również u niego.

Jeżeli badania wykażą, że węgiel nie spełnia norm UOKiK nałoży na kontrolowanego obowiązek pokrycia kosztów przeprowadzonych badań.

Niezależnie od tego Inspekcja Handlowa przekaże negatywne wyniki kontroli jakości paliw (dokładne adresy kontrolowanych podmiotów, wyniki badań laboratoryjnych) do właściwych miejscowo prokuratur.

Sankcje

Należy podkreślić, że każde naruszenie parametru w pobranej próbce, niezależnie od stopnia tego naruszenia, stanowi złamanie zakazu wprowadzania do obrotu paliwa nie spełniającego wymagań jakościowych i powinno być karane zgodnie z przepisami karnymi określonymi w ustawie o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Ustawa wprowadza następujące kary:

• karę grzywny  od 50.000 zł do 500.000 zł lub karę pozbawienia wolności do lat 3 za wprowadzanie do obrotu lub objęcie procedurą celną paliw stałych niespełniających wymagań jakościowych;
• karę grzywny od 100.000 zł do 1.000.000 zł lub karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat jeżeli paliwa stałe stanowią mienie znacznej wartości;
• karę grzywny od 25.000 zł do 250.000 zł jeżeli sprawca czynu w obydwu powyższych przypadkach działa nieumyślnie;
• karę grzywny od 10.000 zł do 25.000 zł w przypadku naruszeń mniejszej wagi.

Dodatkowo, uniemożliwianie lub utrudnianie inspektorowi przeprowadzenie kontroli lub usuwanie paliwa zabezpieczonego w wyniku kontroli, jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Nowelizacja ustawy o monitorowaniu wprowadziła system kontroli i monitorowania jakości węgla kamiennego. Wejście w życie rozporządzeń jakościowych będzie stanowiło podstawę  prawną dla UOKiK oraz IH do prowadzenia kontroli na podstawie nowych, surowszych przepisów. Przedsiębiorcy handlujący paliwami stałymi powinni zadbać, aby oferowany przez nich węgiel spełniał wymagane prawem normy. W innym razie będą narażeni na surowe kary wynikające z popełnienia przestępstwa paliwowego.

Warto wskazać, że zmiany wprowadzone omawianą ustawą pozostają w ścisłym związku z zaawansowanymi pracami legislacyjnymi nad kolejną nowelizacją ustawy - Prawo energetyczne, która wprowadza koncesję na obrót węglem kamiennym.

Trwają również prace nad nowelizacją prawa zamówień publicznych. Nowe zapisy mają promować zakupy polskiego węgla kamiennego przez instytucje publiczne. Według przedstawicieli związków zawodowych ok. 80 proc. przetargów na dostawy węgla do jednostek budżetowych wygrywają obecnie dostawcy węgla importowanego.